ثواب عزاداری برای امام حسین (علیه السلام)
پرسش :
روایاتی که ثواب عزاداری برای امام حسین (علیه السلام) را بی شمار ذکر می‌کند تا چه اندازه صحیح است؟
پاسخ :
اینگونه روایات فراوانند و بخشی از آنها معتبرند. چند نمونه از ثواب های فراوان را از کتاب های کهن می آوریم. به فرض که زنجیره سند اینگونه روایات چندان قابل اعتماد نباشد، اما به مقتضای احادیث «من بلغ» هرکس این اعمال را انجام دهد به همان ثوابی که در روایت آمده می رسد هرچند این قبیل حدیث ها در واقع نادرست باشند:
الکافی عن عیسی بن أبی منصور: سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ(ع) یقولُ: نَفَسُ المَهمومِ لَنا المُغتَمِّ لِظُلمِنا تَسبیحٌ، وهَمُّهُ لِأَمرِنا عِبادَةٌ، وکتمانُهُ لِسِرِّنا جِهادٌ فی سَبیلِ اللّهِ.[۱]
الکافی به نقل از عیسی بن ابی منصور: از امام صادق(ع) شنیدم که می فرمود: «نفَس فرد غمگین، که به خاطر ستم بر ما، غصّه دار است، تسبیح است و اندوهش برای کار ما، عبادت به شمار می رود و راز ما را نگه داشتن، جهاد در راه خداست».
الأمالی للطوسی عن معاویة بن وهب عن جعفر بن محمّد [الصادق ](ع): کلُّ الجَزَعِ وَالبُکاءِ مَکروهٌ، سِوَی الجَزَعِ وَالبُکاءِ عَلَی الحُسَینِ(ع)، فَإِنَّهُ فیهِ مَأجورٌ.[۲]
الأمالی، طوسی به نقل از معاویة بن وهب، از امام صادق(ع): هر بی تابی و گریه ای ناپسند است، جز بی تابی و گریه بر حسین(ع) که پاداش هم دارد.
عیون أخبار الرضا(ع) عن الحسن بن علی بن فضّال عن الرضا(ع): مَن تَذَکرَ مُصابَنا فَبَکی وأبکی، لَم تَبک عَینُهُ یومَ تَبکی العُیونُ.[۳]
عیون أخبار الرضا(ع) به نقل از حسن بن علی بن فضّال، از امام رضا(ع): هر کس مصیبت های ما را یاد کند و بگرید و بگِریانَد، چشم او در روز گریان بودن چشم ها، گریان نمی شود.
الخصال بإسناده عن أمیر المؤمنین(ع): کلُّ عَینٍ یومَ القِیامَةِ باکیةٌ، وکلُّ عَینٍ یومَ القِیامَةِ ساهِرَةٌ، إلّا عَینَ مَنِ اختَصَّهُ اللّهُ بِکرامَتِهِ، وبَکی عَلی ما ینتَهَک مِنَ الحُسَینِ وآلِ مُحَمَّدٍ(ع).[۴]
الخصال با سند خود، از امیر مؤمنان(ع): همه چشم ها در قیامت، گریان و بیدارند، جز چشمی که مشمول کرامت ویژه خدا باشد و به خاطر شکسته شدن حریم حسین(ع) و خاندان محمّد(ص)، گریه کرده باشد.
الأمالی للمفید عن الربیع بن المنذر عن أبیه عن الحسین بن علی(ع): ما مِن عَبدٍ قَطَرَت عَیناهُ فینا قَطرَةً، أو دَمَعَت عَیناهُ فینا دَمعَةً، إلّا بَوَّأَهُ اللّهُ بِها فِی الجَنَّةِ حُقُبا.[۵]
الأمالی، مفید به نقل از ربیع بن منذر، از پدرش، از امام حسین(ع): هیچ کس قطره اشکی برای ما نریخت و با چشمانش در راه ما گریه نکرد، مگر این که خداوند، او را روزگارانی در بهشت، بهرمند می گرداند.
ثواب الأعمال عن أبی هارون المکفوف عن أبی عبد اللّه [الصادق ](ع): مَن ذُکرَ الحُسَینُ(ع) عِندَهُ، فَخَرَجَ مِن عَینَیهِ مِقدارُ جَناحِ ذُبابَةٍ، کانَ ثَوابُهُ عَلَی اللّهِ عَزَّ وجَلَّ، ولَم یرضَ لَهُ بِدونِ الجَنَّةِ.[۶]
ثواب الأعمال به نقل از ابو هارون مکفوف، از امام صادق(ع): هر کس در نزد او از حسین(ع) یاد شود و از چشمانش به اندازه بال مگسی اشک خارج شود، ثوابش بر عهده خدای عزوجل خواهد بود و خدا برایش به چیزی جز بهشت، رضایت نمی دهد.
کامل الزیارات عن علی بن أبی حمزة عن أبی عبد اللّه [الصادق ](ع): إنَّ البُکاءَ وَالجَزَعَ مَکروهٌ لِلعَبدِ فی کلِّ ما جَزِعَ، ما خَلَا البُکاءَ وَالجَزَعَ عَلَی الحُسَینِ بنِ عَلِی(ع) فَإِنَّهُ فیهِ مَأجورٌ.[۷]
کامل الزیارات به نقل از علی بن ابی حمزه، از امام صادق(ع): گریه و بی تابی، برای انسان در باره هر چه بی تابی کند، ناپسند است، جز گریه و بی تابی بر حسین بن علی(ع) که برای آن، پاداش هم دارد.
الأمالی للطوسی عن مُحَمَّد بن مسلم عن أبی عبد اللّه جعفر بن مُحَمَّد [الصادق ](ع): إنَّ الحُسَینَ بنَ عَلِی(ع) عِندَ رَبِّهِ عَزِّ وجَلَّ، ینظُرُ إلی مَوضِعِ مُعَسکرِهِ، ومَن حَلَّهُ مِنَ الشُّهَداءِ مَعَهُ، وینظُرُ إلی زُوّارِهِ، وهُوَ أعرَفُ بِحالِهِم، وبِأَسمائِهِم وأسماءِ آبائِهِم، وبِدَرَجاتِهِم ومَنزِلَتِهِم عِندَ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ مِن أحَدِکم بِوَلَدِهِ، وإنَّهُ لَیری مَن یبکیهِ، فَیستَغفِرُ لَهُ، ویسأَلُ آباءَهُ(ع) أن یستَغفِروا لَهُ.
ویقولُ: لَو یعلَمُ زائِری ما أعَدَّ اللّهُ لَهُ لَکانَ فَرَحُهُ أکثَرَ مِن جَزَعِهِ، وإنَّ زائِرَهُ لَینقَلِبُ وما عَلَیهِ مِن ذَنبٍ.[۸]
الأمالی، طوسی به نقل از محمّد بن مسلم، از امام صادق(ع): حسین بن علی(ع) در پیشگاه پروردگارت، به اردوگاهش و هر شهیدی که با او در آن بوده، نگاه می اندازد و به زائرانش نیز نگاه می کند و او به حال آنها و به نامشان و نام پدرانشان و درجاتشان و جایگاهشان در پیشگاه خدای عزوجل، داناتر از هر یک از شما به حال فرزندش است و او گریه کننده اش را می بیند و برایش درخواست آمرزش می کند و از پدرانش(ع) درخواست می کند که برای او درخواست آمرزش کنند و می فرماید: «زائر من، اگر می دانست که خداوند، چه چیزی را برایش فراهم کرده، خوش حالی اش بیش از بی تابی اش بود». زائر حسین(ع) باز می گردد، در حالی که گناهی برای او نیست.
سه حدیث از حدیث های «من بلغ»
امام باقر(ع):
مَن بَلَغهُ ثَوابٌ مِن اللّهِ على عَمل، فعَمِلَ ذلک العَملَ الْتِماسَ ذلک الثَّوابِ اوتِیَهُ و إنْ لَم یَکنِ الحَدیثُ کما بَلَغَهُ.[۹]
هر کس شنیده باشد که خداوند براى انجام عملى پاداش مىدهد و براى دست یافتن به آن پاداش، آن کار را بکند به او داده مىشود، هر چند حدیث، آن گونه نباشد که به او رسیده است.
امام صادق(ع):
مَن بَلغَهُ عنِ النَّبیِّ(ص) شَیءٌ مِن الثّوابِ فَفَعلَ ذلک طَلَبَ قَولِ النَّبیِّ(ص) کانَ لَهُ ذلک الثّوابُ و إنْ کانَ النَّبیُّ(ص) لَمْ یَقُلْهُ.[۱۰]
هر کس از قول پیامبر شنیده باشد که فلان کار پاداش دارد و آن را به نیّت فرمایش پیامبر(ص) انجام دهد همان پاداش برایش منظور مىشود، هر چند پیامبر(ص) آن را نگفته باشد.
امام صادق(ع):
مَن سَمِعَ شیئا مِن الثّوابِ على شَیءٍ فَصنَعَهُ کانَ لَهُ، و إنْ لَم یَکنْ على ما بلَغَهُ.[۱۱]
هر کس بشنود که فلان کار پاداش دارد و آن را انجام دهد پاداشش به او مىرسد، اگر چه بدان گونه که او شنیده نباشد.
پی‌نوشت‌ها:
[۱]. الکافی، ج ۲، ص ۲۲۶، ح ۱۶
[۲]. الأمالی للطوسی، ص ۱۶۲، ح ۲۶۸؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۸۰، ح ۹.
[۳]. عیون أخبار الرضا(ع)، ج ۱، ص ۲۹۴، ح ۴۸
[۴]. الخصال، ص ۶۲۵، ح ۱۰ عن أبی بصیر و مُحَمَّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه(ع)؛ عیون الحکم والمواعظ، ص ۳۹۸، ح ۶۷۴۷؛ بحار الأنوار، ج ۱۰، ص ۱۰۳، ح ۱.
[۵]. الأمالی للمفید، ص ۳۴۰، ح ۶؛ الأمالی للطوسی، ص ۱۱۷، ح ۱۸۱؛ بشارة المصطفى، ص ۶۲
[۶]. ثواب الأعمال، ص ۱۰۹، ح ۱؛ کامل الزیارات، ص ۲۰۲، ح ۲۸۷؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۸۸، ح ۲۸.
[۷]. کامل الزیارات، ص ۲۰۱، ح ۲۸۶؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۹۱، ح ۳۲.
[۸]. الأمالی للطوسی، ص ۵۵، ح ۷۴؛ بشارة المصطفى، ص ۷۸؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۸۱، ح ۱۳.
[۹]. الکافی: ۲/ ۸۷/ ۲؛ میزان الحکمه، ج۲، ص: ۱۴۷.
[۱۰]. وسائل الشیعة: ۱/ ۶۰/ ۴؛ میزان الحکمه، ج۲، ص: ۱۴۷.
[۱۱]. الکافی: ۲/ ۸۷/ ۱؛ میزان الحکمه، ج۲، ص: ۱۴۸.
منبع: دانشنامه امام حسین (علیه السلام)، ج ۱۰، صص43 ـ 34
اینگونه روایات فراوانند و بخشی از آنها معتبرند. چند نمونه از ثواب های فراوان را از کتاب های کهن می آوریم. به فرض که زنجیره سند اینگونه روایات چندان قابل اعتماد نباشد، اما به مقتضای احادیث «من بلغ» هرکس این اعمال را انجام دهد به همان ثوابی که در روایت آمده می رسد هرچند این قبیل حدیث ها در واقع نادرست باشند:
الکافی عن عیسی بن أبی منصور: سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ(ع) یقولُ: نَفَسُ المَهمومِ لَنا المُغتَمِّ لِظُلمِنا تَسبیحٌ، وهَمُّهُ لِأَمرِنا عِبادَةٌ، وکتمانُهُ لِسِرِّنا جِهادٌ فی سَبیلِ اللّهِ.[۱]
الکافی به نقل از عیسی بن ابی منصور: از امام صادق(ع) شنیدم که می فرمود: «نفَس فرد غمگین، که به خاطر ستم بر ما، غصّه دار است، تسبیح است و اندوهش برای کار ما، عبادت به شمار می رود و راز ما را نگه داشتن، جهاد در راه خداست».
الأمالی للطوسی عن معاویة بن وهب عن جعفر بن محمّد [الصادق ](ع): کلُّ الجَزَعِ وَالبُکاءِ مَکروهٌ، سِوَی الجَزَعِ وَالبُکاءِ عَلَی الحُسَینِ(ع)، فَإِنَّهُ فیهِ مَأجورٌ.[۲]
الأمالی، طوسی به نقل از معاویة بن وهب، از امام صادق(ع): هر بی تابی و گریه ای ناپسند است، جز بی تابی و گریه بر حسین(ع) که پاداش هم دارد.
عیون أخبار الرضا(ع) عن الحسن بن علی بن فضّال عن الرضا(ع): مَن تَذَکرَ مُصابَنا فَبَکی وأبکی، لَم تَبک عَینُهُ یومَ تَبکی العُیونُ.[۳]
عیون أخبار الرضا(ع) به نقل از حسن بن علی بن فضّال، از امام رضا(ع): هر کس مصیبت های ما را یاد کند و بگرید و بگِریانَد، چشم او در روز گریان بودن چشم ها، گریان نمی شود.
الخصال بإسناده عن أمیر المؤمنین(ع): کلُّ عَینٍ یومَ القِیامَةِ باکیةٌ، وکلُّ عَینٍ یومَ القِیامَةِ ساهِرَةٌ، إلّا عَینَ مَنِ اختَصَّهُ اللّهُ بِکرامَتِهِ، وبَکی عَلی ما ینتَهَک مِنَ الحُسَینِ وآلِ مُحَمَّدٍ(ع).[۴]
الخصال با سند خود، از امیر مؤمنان(ع): همه چشم ها در قیامت، گریان و بیدارند، جز چشمی که مشمول کرامت ویژه خدا باشد و به خاطر شکسته شدن حریم حسین(ع) و خاندان محمّد(ص)، گریه کرده باشد.
الأمالی للمفید عن الربیع بن المنذر عن أبیه عن الحسین بن علی(ع): ما مِن عَبدٍ قَطَرَت عَیناهُ فینا قَطرَةً، أو دَمَعَت عَیناهُ فینا دَمعَةً، إلّا بَوَّأَهُ اللّهُ بِها فِی الجَنَّةِ حُقُبا.[۵]
الأمالی، مفید به نقل از ربیع بن منذر، از پدرش، از امام حسین(ع): هیچ کس قطره اشکی برای ما نریخت و با چشمانش در راه ما گریه نکرد، مگر این که خداوند، او را روزگارانی در بهشت، بهرمند می گرداند.
ثواب الأعمال عن أبی هارون المکفوف عن أبی عبد اللّه [الصادق ](ع): مَن ذُکرَ الحُسَینُ(ع) عِندَهُ، فَخَرَجَ مِن عَینَیهِ مِقدارُ جَناحِ ذُبابَةٍ، کانَ ثَوابُهُ عَلَی اللّهِ عَزَّ وجَلَّ، ولَم یرضَ لَهُ بِدونِ الجَنَّةِ.[۶]
ثواب الأعمال به نقل از ابو هارون مکفوف، از امام صادق(ع): هر کس در نزد او از حسین(ع) یاد شود و از چشمانش به اندازه بال مگسی اشک خارج شود، ثوابش بر عهده خدای عزوجل خواهد بود و خدا برایش به چیزی جز بهشت، رضایت نمی دهد.
کامل الزیارات عن علی بن أبی حمزة عن أبی عبد اللّه [الصادق ](ع): إنَّ البُکاءَ وَالجَزَعَ مَکروهٌ لِلعَبدِ فی کلِّ ما جَزِعَ، ما خَلَا البُکاءَ وَالجَزَعَ عَلَی الحُسَینِ بنِ عَلِی(ع) فَإِنَّهُ فیهِ مَأجورٌ.[۷]
کامل الزیارات به نقل از علی بن ابی حمزه، از امام صادق(ع): گریه و بی تابی، برای انسان در باره هر چه بی تابی کند، ناپسند است، جز گریه و بی تابی بر حسین بن علی(ع) که برای آن، پاداش هم دارد.
الأمالی للطوسی عن مُحَمَّد بن مسلم عن أبی عبد اللّه جعفر بن مُحَمَّد [الصادق ](ع): إنَّ الحُسَینَ بنَ عَلِی(ع) عِندَ رَبِّهِ عَزِّ وجَلَّ، ینظُرُ إلی مَوضِعِ مُعَسکرِهِ، ومَن حَلَّهُ مِنَ الشُّهَداءِ مَعَهُ، وینظُرُ إلی زُوّارِهِ، وهُوَ أعرَفُ بِحالِهِم، وبِأَسمائِهِم وأسماءِ آبائِهِم، وبِدَرَجاتِهِم ومَنزِلَتِهِم عِندَ اللّهِ عَزَّ وجَلَّ مِن أحَدِکم بِوَلَدِهِ، وإنَّهُ لَیری مَن یبکیهِ، فَیستَغفِرُ لَهُ، ویسأَلُ آباءَهُ(ع) أن یستَغفِروا لَهُ.
ویقولُ: لَو یعلَمُ زائِری ما أعَدَّ اللّهُ لَهُ لَکانَ فَرَحُهُ أکثَرَ مِن جَزَعِهِ، وإنَّ زائِرَهُ لَینقَلِبُ وما عَلَیهِ مِن ذَنبٍ.[۸]
الأمالی، طوسی به نقل از محمّد بن مسلم، از امام صادق(ع): حسین بن علی(ع) در پیشگاه پروردگارت، به اردوگاهش و هر شهیدی که با او در آن بوده، نگاه می اندازد و به زائرانش نیز نگاه می کند و او به حال آنها و به نامشان و نام پدرانشان و درجاتشان و جایگاهشان در پیشگاه خدای عزوجل، داناتر از هر یک از شما به حال فرزندش است و او گریه کننده اش را می بیند و برایش درخواست آمرزش می کند و از پدرانش(ع) درخواست می کند که برای او درخواست آمرزش کنند و می فرماید: «زائر من، اگر می دانست که خداوند، چه چیزی را برایش فراهم کرده، خوش حالی اش بیش از بی تابی اش بود». زائر حسین(ع) باز می گردد، در حالی که گناهی برای او نیست.
سه حدیث از حدیث های «من بلغ»
امام باقر(ع):
مَن بَلَغهُ ثَوابٌ مِن اللّهِ على عَمل، فعَمِلَ ذلک العَملَ الْتِماسَ ذلک الثَّوابِ اوتِیَهُ و إنْ لَم یَکنِ الحَدیثُ کما بَلَغَهُ.[۹]
هر کس شنیده باشد که خداوند براى انجام عملى پاداش مىدهد و براى دست یافتن به آن پاداش، آن کار را بکند به او داده مىشود، هر چند حدیث، آن گونه نباشد که به او رسیده است.
امام صادق(ع):
مَن بَلغَهُ عنِ النَّبیِّ(ص) شَیءٌ مِن الثّوابِ فَفَعلَ ذلک طَلَبَ قَولِ النَّبیِّ(ص) کانَ لَهُ ذلک الثّوابُ و إنْ کانَ النَّبیُّ(ص) لَمْ یَقُلْهُ.[۱۰]
هر کس از قول پیامبر شنیده باشد که فلان کار پاداش دارد و آن را به نیّت فرمایش پیامبر(ص) انجام دهد همان پاداش برایش منظور مىشود، هر چند پیامبر(ص) آن را نگفته باشد.
امام صادق(ع):
مَن سَمِعَ شیئا مِن الثّوابِ على شَیءٍ فَصنَعَهُ کانَ لَهُ، و إنْ لَم یَکنْ على ما بلَغَهُ.[۱۱]
هر کس بشنود که فلان کار پاداش دارد و آن را انجام دهد پاداشش به او مىرسد، اگر چه بدان گونه که او شنیده نباشد.
پی‌نوشت‌ها:
[۱]. الکافی، ج ۲، ص ۲۲۶، ح ۱۶
[۲]. الأمالی للطوسی، ص ۱۶۲، ح ۲۶۸؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۸۰، ح ۹.
[۳]. عیون أخبار الرضا(ع)، ج ۱، ص ۲۹۴، ح ۴۸
[۴]. الخصال، ص ۶۲۵، ح ۱۰ عن أبی بصیر و مُحَمَّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه(ع)؛ عیون الحکم والمواعظ، ص ۳۹۸، ح ۶۷۴۷؛ بحار الأنوار، ج ۱۰، ص ۱۰۳، ح ۱.
[۵]. الأمالی للمفید، ص ۳۴۰، ح ۶؛ الأمالی للطوسی، ص ۱۱۷، ح ۱۸۱؛ بشارة المصطفى، ص ۶۲
[۶]. ثواب الأعمال، ص ۱۰۹، ح ۱؛ کامل الزیارات، ص ۲۰۲، ح ۲۸۷؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۸۸، ح ۲۸.
[۷]. کامل الزیارات، ص ۲۰۱، ح ۲۸۶؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۹۱، ح ۳۲.
[۸]. الأمالی للطوسی، ص ۵۵، ح ۷۴؛ بشارة المصطفى، ص ۷۸؛ بحار الأنوار، ج ۴۴، ص ۲۸۱، ح ۱۳.
[۹]. الکافی: ۲/ ۸۷/ ۲؛ میزان الحکمه، ج۲، ص: ۱۴۷.
[۱۰]. وسائل الشیعة: ۱/ ۶۰/ ۴؛ میزان الحکمه، ج۲، ص: ۱۴۷.
[۱۱]. الکافی: ۲/ ۸۷/ ۱؛ میزان الحکمه، ج۲، ص: ۱۴۸.
منبع: دانشنامه امام حسین (علیه السلام)، ج ۱۰، صص43 ـ 34
پرسش و پاسخ مرتبط
تازه های پرسش و پاسخ
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}